DOWÓD TOŻSAMOŚCI
        Piszemy Wspomnienia

czwartek, 28 marca 2024

DOWÓD TOŻSAMOŚCI

Moje badania pokazały, że większość osób dokumentuje wydarzenia z własnego życia za pomocą fotografii lub filmów. Zaledwie jeden procent badanych dochowało wierności pamiętnikom lub systematycznemu gromadzeniu różnych pamiątek, jak listy, stare dokumenty, wiersze napisane w młodości. Natomiast 18 procent nie robi nic na rzecz utrwalenia nawet bardzo ważnych wydarzeń ze swego życia – mówi w wywiadzie dla PiszemyWspomnienia.pl prof. Teresa Rzepa, psycholog z Uniwersytetu Szczecińskiego.





Pani Profesor, zajmuje się Pani m.in. pamięcią autobiograficzną. Co to za pamięć?



Mam nadzieję, że nie chodzi panu o przywoływanie definicji, gdyż obawiam się, że zostaną odebrane jako nudne i żargonowe. Dość powiedzieć, że pamięć autobiograficzna jest dla każdego człowieka bardzo istotna. Przecież to pamięć o nas samych, stanowiąca o jednostkowej niepowtarzalności i tożsamości osobistej, o wyjątkowości „ja”. Trafną metaforą pamięci autobiograficznej jest droga życiowa człowieka, historia lub bieg jego życia, albo też – ludzki los czy dzieje, czasami ujmowane szerzej jako doświadczenie życiowe lub indywidualne. Wyróżnikiem pamięci autobiograficznej jest przede wszystkim jej zawartość treściowa, która obejmuje fakty, sytuacje, zdarzenia, osoby, miejsca, przedmioty itp., które tworzą autobiografię i które właśnie tę a nie inną osobę charakteryzują i jej dotyczą. Te treści są w miarę uporządkowane w czasie, osadzone w różnych kontekstach społecznych, personalnych, historycznych, kulturowych, przestrzennych, politycznych itp., zazwyczaj bardzo silnie nasycone emocjami i uczuciami, powiązane z indywidualnym systemem wartości i z tylko nam znanymi potrzebami i motywami oraz na tyle prawdziwe i prawdziwie zapamiętane, na ile chcemy, aby takie były.



Czym ten rodzaj pamięci różni się od innych jej rodzajów?



Pamięć autobiograficzną zalicza się do kategorii pamięci długotrwałej, raczej deklaratywnej, czyli dość łatwo dostępnej świadomości i raczej epizodycznej, gdyż pamiętamy przede wszystkim te zdarzenia, w których sami uczestniczyliśmy: czy to biernie, w roli obserwatorów, czy też aktywnie, w roli aktorów. Jakkolwiek starać się o jej definiowanie czy odróżnianie, to i tak w ostatecznym rozrachunku pamięć autobiograficzną trzeba uznać za trzon, fundament lub - jak kto woli - szkielet doświadczenia indywidualnego, odróżniającego nas od siebie nawzajem. Człowiek pozbawiony pamięci o sobie i o przebiegu swego życia traci jednostkową niepowtarzalność, traci osobistą tożsamość, traci swą „ktosiowość”. Jego „ja” nie jest zakotwiczone w żadnej przestrzeni osobistej, społecznej, kulturowej... A ponieważ odtąd może być „każdym”, więc jest… nikim.



„Człowiek to pamięć. Bez niej byłby pustym naczyniem” – napisał Aleksander Minkowski. Czy jesteśmy tym, co pamiętamy? A może rację ma także Agata Tuszyńska, która twierdzi, że jesteśmy i tym, co pamiętamy, i tym, co zapominamy, wymazujemy z pamięci?



Choć takie powiedzenia, podobnie jak odwiecznie mądre metafory, aforyzmy, przysłowia, mity, zawierają trafne spostrzeżenia i nie tylko ziarna, lecz całe „worki” ziaren prawdy, to nie da się tak łatwo odnieść ich choćby do najprościej „skonstruowanej” osobowości i orzec, że oto nareszcie ten lub ów odkrył tajemnicę człowieka. Mimo poetyckości i pięknego brzmienia podobne powiedzenia są jedynie uproszczeniami. To, kim człowiek jest i kim się staje w ciągu swego życia, oraz jak to się dzieje, że staje się właśnie kimś takim w różnych albo w takich samych kontekstach i dlaczego takim się staje, a nie innym, na co przeznacza swoje życie i dlaczego akurat na to, oraz co po sobie zostawia i z jakiej przyczyny to, a nie coś innego, jak również wiele innych zagadek związanych z życiem każdego homo sapiens, od stuleci zaprząta umysły co najmniej filozofów, teologów i psychologów.




12345678następna »


Piszemy wspomnienia poradnik - Ewa Pilawska

Sonda

Czy Twoje wspomnienia są (byłyby) chętnie czytane i troskliwie przechowywane przez najbliższych?

Tak
Raczej tak
Nie
Raczej nie
Nie wiem



e-poczta




w księgarni

Kto ty jesteś

Joanna Szczepkowska z pasją reportera i detektywa odtwarza historię swojej rodziny. czytaj całość >>>