Wymiar sprawiedliwości

Wymiar sprawiedliwości

(2012-02-15)

W wydawnictwie Czarne ukazała się książka Christophera R. Browninga "Pamięć przetrwania", która przywraca sprawiedliwość starachowickim Żydom.

W wydawnictwie Czarne ukazała się książka Christophera R. Browninga "Pamięć przetrwania", która przywraca sprawiedliwość starachowickim Żydom.

W 1978 r. w sądzie w Hamburgu toczyła się rozprawa przeciwko emerytowanemu policjantowi Waltherowi Beckerowi, oskarżonemu o udział w likwidacji getta w Wierzbniku (Starachowicach) w październiku 1942 r. Hitlerowcy odtransportowali wówczas do obozu zagłady w Treblince około czterech tysięcy Żydów. Pozostałych – młodych i silnych – skierowano do obozów pracy w Starachowicach, a po ich likwidacji w lipcu 1944 r. do Auschwitz. Większości z nich udało się przeżyć. Kilkudziesięciu zeznawało na procesie Beckera, obciążając go swoimi zeznaniami. Mimo to sąd podważył wiarygodność świadków i uwolnił oskarżonego.

Po latach dokumenty procesu przeczytał amerykański historyk Christopher R. Browning specjalizujący się w problematyce Holocaustu. Wstrząśnięty zignorowaniem zeznań świadków przez sąd postanowił przeprowadzić własne śledztwo. Zgromadził 292 relacje ocalałych Żydów z Wierzbnika, rekonstruując wydarzenia w tym żydowskim miasteczku.

Autorka wstępu Barbara Engelking, polska historyk zajmująca się Zagładą, zwraca uwagę, że Browling oparł swoje badania "na najtrudniejszym z punktu widzenia historyka źródle – ludzkiej pamięci. Nie znaleziono jeszcze wystarczająco dobrego aparatu krytycznego dla opracowania wspomnień przywoływanych po latach. Opowieści świadków obarczone są skutkami wszystkich procesów, które dotykają ludzkiej pamięci: wyparcia, zapomnienia, przetworzenia, skłonności do ulegania stereotypom i uogólnieniom".

Browning zdołał nie tylko odtworzyć obraz okupacyjnego Wierzbnika, ale także ujawnił mechanizm i metody podważania przez niemieckie sądy wiarygodności świadków w celu wybielenia byłych nazistów. (ike)