W dziennikach bardzo często można spotkać stwierdzenia: piszę dla siebie, piszę, bo muszę sam ze sobą porozmawiać. Autor nie potrzebuje innego czytelnika, dlatego często utajnia tekst przed całym światem - np. jak Lew Tołstoj, który chował dziennik w bucie, by czasem nie trafił do rąk wścibskiej żony – mówi w wywiadzie dla PiszemyWspomnienia.pl prof. Małgorzata Czermińska z Uniwersytetu Gdańskiego.
Pani Profesor, jest Pani autorką niezwykle ważnych dla badań nad literaturą pojęć: postawa autobiograficzna i trójkąt autobiograficzny. Zacznijmy od postawy autobiograficznej. Cóż to takiego?
Wprowadzając to pojęcie, chciałam uchwycić coś, co jest wspólne dla wszystkich tekstów autobiograficznych niezależnie od ich gatunku, by uniknąć brnięcia w różnice między pamiętnikiem a autobiografią, pamiętnikiem a dziennikiem, dziennikiem a wspomnieniem itd. Podobna intencja towarzyszyła wcześniej prof. Romanowi Zimandowi, który szukając wspólnych elementów dla rozmaitych gatunków autobiograficznych, wprowadził termin literatura dokumentu osobistego. Zaliczył do niej i dzienniki, i pamiętniki, i autobiografie, i wspomnienia. Wszystkie one są dokumentami, ale o charakterze szczególnym, bo dotyczą przede wszystkim (lub nawet wyłącznie) autora, a zarazem posiadają walory literackie. W czasie moich badań doszłam do wniosku, że wspólną cechą literatury dokumentu osobistego jest także postawa autobiograficzna - intencja twórcy. Wyraża się ona w zespole informacji i sygnałów przekazywanych przez autora czytelnikowi, że ma do czynienia nie z opisem zdarzeń wymyślonych, fikcją, powieścią, lecz z tekstem dotyczącym WŁAŚNIE autora. To się przejawia m.in. w pisaniu w pierwszej osobie, zgodności imienia i nazwiska bohatera i autora, podaniu łatwych do zweryfikowania przez czytelnika lub znanych mu już faktów z życia autora. W postawie autobiograficznej można dostrzec pewne zobowiązanie: autor nie tylko chce, aby jego tekst został odebrany jako autobiograficzny, ale także ręczy sobą, swoim nazwiskiem, że tak właśnie jest.
br>
Sonda | |||||||||||||
| |||||||||||||
Joanna Szczepkowska z pasją reportera i detektywa odtwarza historię swojej rodziny. czytaj całość >>>