Co ujawnił Roman Zambrowski

Co ujawnił Roman Zambrowski

(2012-07-03)

Roman Zambrowski, jeden z trzech najważniejszych polityków okresu stalinowskiego w Polsce, prowadził dziennik – powiedział dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Paweł Śpiewak w wywiadzie dla tygodnika "Przegląd".

Roman Zambrowski, jeden z trzech najważniejszych polityków okresu stalinowskiego w Polsce, prowadził dziennik – powiedział dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Paweł Śpiewak w wywiadzie dla tygodnika "Przegląd".

Prof. Śpiewak jest autorem wydanej przed kilkoma miesiącami książki "Żydokomuna" poświęconej udziałowi polskich Żydów w ruchu rewolucyjnym i komunistycznym. Ubolewał w niej: "Żaden żydowski komunista nie pozostawił po sobie rozliczeniowej autobiografii. Ani w Polsce, ani na emigracji. Co najwyżej pojawiły się jakieś żarliwe, sentymentalne, kombatanckie wspomnienia, pełne obrazków z więzień, wypraw do Rosji Sowieckiej, opisów strajków i zebrań partyjnych. […] Odeszli w ciszy, skrywając tajemnice swego politycznego żywota".

Już po zakończeniu pracy nad książką prof. Paweł Śpiewak dowiedział się o istnieniu ważnych dokumentów osobistych: zapisków Eugeniusza Szyra i dziennika Romana Zambrowskiego.

Szyr był członkiem przedwojennej Komunistycznej Partii Polski, żołnierzem Brygad Międzynarodowych w Hiszpanii i Armii Polskiej utworzonej w Związku Radzieckim. Po wojnie przez 35 lat pozostawał w rządzie, przez 13 – w randze wicepremiera.

Znacznie większe wpływy we władzach miał Roman Zambrowski. Ten przedwojenny komunista w 1944 r. wkroczył na ziemie polskie jako szef Zarządu Polityczno-Wychowawczego 1. Armii Wojska Polskiego. W okresie stalinowskim był najważniejszym, obok Bolesława Bieruta i Hilarego Minca, politykiem w państwie. Brał udział w podejmowaniu kluczowych decyzji, miał wiedzę o najpilniej strzeżonych tajemnicach. W maju 1957 r. został usunięty z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Czy dziennik Romana Zambrowskiego, o istnieniu którego dowiedział się prof. Śpiewak, był pisany w okresie komunistycznego zaangażowania autora? Jeśli tak, byłaby to wielka sensacja. Do tej pory wiadomo było jedynie o istnieniu dziennika Zambrowskiego prowadzonego od 1969 r. w ścisłej tajemnicy - nawet przed własną rodziną. Został on odnaleziony po śmierci Romana Zambrowskiego przez jego syna. Nigdy nie został wydany. (ike)